Had je ooit een miskraam? Vertel je kinderen erover! Hoe jong of oud ze ook zijn. Hoe lang of kort je miskraam ook geleden is. Hoe pril of vergevorderd je zwangerschap ook was.
Wil je leren hoe je dat doet? Op een manier die goed voelt voor jou en voor je kinderen?
Download dan nu hier gratis ‘Het 5-stappenplan om je kinderen te vertellen over je miskraam’. Dit stappenplan is een heel praktisch hulpmiddel, waardoor je jezelf helpt om het aan je kinderen te vertellen. En daar help je hen weer enorm mee! Hoe jong of oud ze ook zijn.
3 redenen waarom je je kinderen beter wel vertelt over je miskraam
Had je ooit een miskraam? En heb je je andere kinderen daarover verteld? Waarom wel of juist niet?
Een paar jaar geleden hield Miskraambegeleiding Nederland een onderzoek onder meer dan 500 vrouwen die ooit een miskraam hadden. Veel van hen hebben ook één of meer levende kinderen. In de enquête kregen ze de vraag:
Heb je je levende kinderen verteld over je miskraam?
- 50% van de vrouwen heeft haar andere kinderen inderdaad verteld over de miskraam. Waarom? ‘Het hoort bij ons gezin.’ ‘Ik wil uitleggen waarom ik verdrietig ben.’ ‘Ik wil voorleven dat je ook over verdrietige dingen mag praten.’ ‘Het hoort ook bij haar geschiedenis.’ ‘Ik wil dat ze weten dat het vaker voorkomt.’
- 50% van de vrouwen vertelde haar andere kinderen níet over de miskraam. De meest genoemde redenen: ‘Ze waren nog niet geboren.’ ‘Ze zijn nog zo jong, dat begrijpen ze niet.’ ‘Ik wil ze niet belasten met mijn verdriet.’ Allemaal invoelbaar.Maar, 75% van deze groep wil het wel óóit gaan vertellen. En dan wordt het lastig. Want wanneer vertel je het dan? Wat is het juiste moment? Is dat als ze er expliciet naar vragen? Of als ze een bepaalde leeftijd hebben bereikt? Als je kind 5 is? Of 12? Of later als ze zelf aan kinderen gaan denken? De drempel lijkt steeds hoger te worden om het te vertellen.
Waarom is het belangrijk om je kinderen te vertellen over je miskramen? 3 redenen
- Je leeft vóór dat je mag praten over lastige of verdrietige onderwerpen.
Welk voorbeeld geef je als je je kinderen niet vertelt over zoiets belangrijks in je leven? Wat draag je dan uit? Dat je je moet schamen? Dat je verdrietige of lastige dingen vooral voor jezelf moet houden? Waarschijnlijk wil je ze meegeven, dat ze je ook mogen vertellen over dingen waar ze mee zitten. Leef dat voor. Dus, vertel je kinderen over je miskraam. Daarmee geef je het voorbeeld dat er in jullie gezin ook gepraat mag worden over verdrietige of lastige onderwerpen. (Trouwens, als de miskraam voor jou geen verdrietig maar juist neutraal onderwerp is, vertel er dan ook over.) - Ongeboren kinderen zijn van belang in de kinderrij. De volgorde doet ertoe. Dus als je oudste levende kind geboren is ná een miskraam, is hij niet je eerste. Dat te weten, kan een boel stress schelen. Dan hoeft hij niet op zijn tenen te lopen om zich groter voor te doen dan hij is, bijvoorbeeld…
De experts bevestigen dit. Een citaat van rouwprofessor Manu Keirse, van de KU Leuven, in het boek Begeleiding van vrouwen met een miskraam: ‘Vertel het niet alleen degenen die oud genoeg zijn om het te begrijpen, maar ook de heel jonge kinderen en zij die later worden geboren.’ - Vertellen kan problemen in het leven van je kinderen voorkomen.
Nu en in de toekomst. Wat blijkt namelijk? Als ouders niet zelf rouwen om het kind dat er heel kort was, dan gaan hun andere kinderen dat in hun plaats doen. Omdat ze onbewust aanvoelen dat het kindje van de miskraam er ook bij hoort. En dat kan zich bij de levende kinderen uiten op allerlei manieren. Een hang naar de dood, bijvoorbeeld. Of juist verdubbelde energie om twee levens tegelijk te willen leven. Soms hebben levende broers en zussen van ongeboren kinderen moeite om succesvol te zijn op school of later in hun werk. Het geeft rust als je vertelt over je miskraam.
Een moeder: ‘Bijzonder wat het heeft gedaan met mijn oudste van 7, toen we haar vertelden dat er vóór haar ook een kindje in mijn buik heeft gezeten. Ze is er zoveel rustiger van geworden. Voorheen kon ze bezig zijn met heftige vragen over leven en dood, nu geniet ze van het leven.’
Conclusie: vertel je kinderen over je miskraam
Dus, als ouders mij vragen of ze hun kinderen over de miskraam moeten vertellen, zeg ik altijd: ja. Vertel je kinderen erover. En doe dat gerust vandaag.
Hoe jong of oud je kinderen ook zijn. Hoe lang of kort geleden je miskraam ook was. Hoe pril of vergevorderd je zwangerschap ook was.
Goed, maar hóe vertel je je kinderen dan over je miskraam?
Bracha: ‘Ik stond er helemaal niet bij stil dat het belangrijk voor ze kan zijn om te weten van mijn miskraam. Okay, ik wil het mijn kinderen wel vertellen. Maar hoe vertel je zoiets?’
Veel ouders hebben die vraag. Er is een heel praktisch hulpmiddel dat je gratis kunt downloaden: een stappenplan om je kinderen te vertellen over je miskraam. Met deze checklist ben je goed voorbereid om het gesprek met je kinderen aan te gaan. Op een manier die past bij jou en bij je kinderen.
Download nu hier de gratis checklist ‘Het 5-stappenplan om je kinderen te vertellen over je miskraam’.
© Miriam van Kreij – 2018, update 2022
Had je ooit één of meer miskramen? Of bijvoorbeeld een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een abortus? Of misschien verloor je één kindje van je tweeling?
Voel je er nog van alles bij, en vraag je je af of het normaal is? Of het er gewoon bij hoort? Of misschien wil je ook wel weten of er iets aan te doen is? Vul dan deze checklist in.
Wat geldt voor jou? Kruis aan:
- Ik heb geen vertrouwen meer in mijn lijf.
- Ik vind dat ik er nog te veel om huil. Of juist te weinig.
- Ik voel nog zo vaak dat ik tekortgeschoten ben. Ik voel me daar schuldig over.
- Mijn partner en ik kunnen er samen niet over praten.
- Mijn carrière staat on hold. Ik durf geen nieuwe stap te zetten.
- Ik ben veel angstiger in deze nieuwe zwangerschap. Zelfs extra echo’s stellen me niet echt gerust.
- Ik voel dat ik er nog iets mee moet doen, maar ik weet niet wat.
- Ik ben bang dat ik tijdens de zwangerschap iets verkeerds heb gedaan.
- Ik vind het te beladen om het te vertellen aan mijn andere kind(eren).
- Ik heb sinds de miskraam veel minder energie voor werk of vrienden.
- Ik ben bang dat ik een eventuele volgende miskraam niet aankan.
- Het verdriet is veel aanweziger nu ik een levend kindje heb.
- Ik vind het vooral erg voor mijn partner of mijn andere kind(eren).
- Ik werk op de automatische piloot.
- Ik voel er eigenlijk niks bij, is dat wel normaal?
Heb je één of meer zaken aangekruist?
Weet dan dat het niet zo hoeft te zijn. Het leven kan lichter worden. Zoals één van de vrouwen het na mijn begeleiding verwoordde: ‘Ik kan nu aan mijn ongeboren kind denken, zonder dat steekje van pijn.’
Heb je iets aangekruist? Dan kun je veel baat hebben bij begeleiding. Bij mij of bij iemand anders.
Wil je op korte termijn actie ondernemen om weer vertrouwen te krijgen in jezelf, in je lijf, in je relatie, in de toekomst? Dan ben je heel welkom bij me.
Wil je vrijblijvend overleggen wat ik voor je kan doen? En wil je dan meteen al horen wat je kunt doen om de ervaring van je miskraam te helen? Vraag dan een persoonlijke gesprek aan bij mij of bij een coach die ik heb opgeleid. Je bent welkom, met alles wat er is.
© Miriam van Kreij – 2016
Sinds 2011 begeleid ik vrouwen en koppels na hun miskraam of abortus. Ik heb al veel misvattingen voorbij zien komen over mannen en miskramen.
Dit zijn de 3 meest voorkomende misverstanden over mannen:
- Mannen hebben minder verdriet van een miskraam. Zij denkt: ‘Het doet hem niks, want hij begint er nooit over.’ Hij begint er inderdaad niet over, want hij is bang voor wat hij oprakelt. Letterlijk: ‘Dan gaat ze weer huilen.’
- Mannen stappen er sneller overheen. Het lijkt misschien dat mannen er sneller overheen stappen. Rouwen is een afwisseling van actie en verdriet. Mannen zijn vaak beter in het weer oppakken van activiteiten. Ze gaan bijvoorbeeld eerder weer werken of sporten. Terwijl vrouwen over het algemeen meer tijd geven aan het voelen van het verdriet. De afwisseling is voor beiden nodig.
- Voor mannen is een miskraam minder erg. Dat denken mannen zelf ook nogal eens. Dat het voor hun vrouw sowieso veel erger is. Dat zou kunnen, maar dat betekent niet dat er geen plek is voor hun eigen verdriet. Mannen houden zich vaak sterk. Daarmee ontzeggen ze zichzelf ook steun. Steun van hun partner, van familie of vrienden bijvoorbeeld. Maar ook steun van de verloskundige of een coach.
Dit zijn dus de 3 meest voorkomende misverstanden over mannen & miskramen. Misverstanden die voor grote problemen kunnen zorgen voor de man, voor zijn partner en voor hun relatie.
Maar zo hoeft het niet te gaan.
Wat kun je doen om deze misverstanden te doorbreken? 4 tips
- Vraag hem: ‘En hoe is het voor jou?’ Vraag haar: ‘Hoe is het nou voor hem?’ Vraag ook: ‘Wat helpt jullie om met jullie verlies om te gaan?’
- Ik heb verschillende vrouwen aan de lijn gehad, die zeiden ‘Ik weet niet of ik met deze man nog wel kinderen wil. Hij reageert zo anders op onze miskramen.’ Dat is schrijnend. Het helpt als je als verloskundige, gynaecoloog of coach zegt: ‘Het is normaal dat jullie anders omgaan met jullie verlies.’ Dat zit soms in man-vrouw-verschillen, maar vaker nog in verschillen tussen mensen.
- Voor mannen geeft het veel herkenning om ervaringsverhalen van andere mannen te kunnen lezen.
- Deel dit NRC-artikel ‘Bij wie kan de man terecht na een miskraam’ op je social media-kanalen. Daarmee help je de vele mannen in je omgeving die met miskramen te maken hebben.
- Wijs mannen op de 3 interviews met vaders in mijn eerste boek ‘Begeleiding van vrouwen met een miskraam’. De mannen vertellen over hoe zij het verlies in de zwangerschap beleefden.
- In het boek ‘Pappa’s rouwen ook’ vertellen 12 vaders over het verlies van hun kind(eren).
- Mannen kunnen ook support vinden in de lotgenotengroep De vergeten vader.
- Ik hoor vaak van stellen dat ze het fijn vinden om het boek ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap’ samen in te vullen. Verloskundigen en coaches geven dit boek steeds vaker cadeau aan ouders die hun kindje in de zwangerschap verliezen. In dit boek vinden ouders ook handige beginzinnen om er samen weer over te praten, ook als de miskraam langer geleden is.
Wil je meer kunnen betekenen voor mannen en/of vrouwen? Doe dan mee aan deze unieke opleiding tot miskraamcoach. In de opleiding leer je het 5-stappenprogramma om vrouwen én mannen goed te helpen na verlies in de zwangerschap. Je bent heel welkom om erover met me in gesprek te gaan, dan kun je binnenkort al starten.
Zoek je hulp om als man, vrouw of koppel met je miskraam om te gaan? Vind hier een gecertificeerde miskraamcoach bij jou in de buurt. Je bent welkom, met alles wat er is.
© Miriam van Kreij
Dat een vrouw vlot herstelt van haar miskraam, is belangrijk voor haar, maar ook voor haar werkgever. Daarom investeren werkgevers steeds vaker in specifieke begeleiding na dit verlies in de zwangerschap. (En soms betaalt de werkgever van de man voor deze gerichte hulp, heel goed!)
In dit blog lees je 5 redenen waarom werkgevers steeds vaker investeren in de gerichte en bewezen begeleiding door Miskraambegeleiding Nederland. Of door coaches die zijn opgeleid door Miskraambegeleiding Nederland.
- Miskraambegeleiding Nederland is dé plek voor vrouwen en koppels om hun ervaringen rond het verlies van hun kindje in de zwangerschap te verwerken. Dit vraagt namelijk specifieke expertise, die niet bij algemene coach- of psychologie-opleidingen onderwezen wordt.
- Miriam van Kreij is een ervaren trainer/coach. Ze begeleidt al jaren vrouwen en mannen in dit thema, die daardoor weer beter gaan functioneren, thuis én in hun werk.
- De krachtige aanpak van Miskraambegeleiding Nederland heeft zich ruim bewezen in de praktijk. De praktische resultaten zorgen ervoor dat mensen de toekomst na hun verlies weer met energie en vertrouwen tegemoet kunnen gaan. Ook goed voor hun werkgever dus. Loyale medewerkers die weer duurzaam inzetbaar zijn, zijn goud waard voor hun organisatie.
- Miriam van Kreij is de expert op dit thema. Ook de coaches die door haar zijn opgeleid, weten waar ze het over hebben. Dat maakt dat vrouwen en hun partner snel en goed geholpen kunnen worden. Dit is effectiever en goedkoper dan maandenlang sessies bij een algemene coach of psycholoog. En de investering is zeker veel lager dan de kosten van weken of zelfs maanden ziek thuis zitten!
- Tot slot, werkgevers weten dat het waardevol is dat hun werknemer op korte termijn begeleiding kan krijgen, waar ze bovendien zelf achter kan staan. Dat maakt dat het rendement groter is, waardoor deze coaching heel effectief is om weer gauw goed aan het werk te kunnen gaan.
Hier vind je een goed opgeleide miskraamcoach in je regio.
Waar leer je hoe je ouders goed helpt na verlies in de zwangerschap? Dat leer je in de unieke opleiding ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden in je coachpraktijk’. Dé specialistische opleiding waarin je kort en krachtig leert hoe je ouders echt helpt om met hun prille verlies om te gaan. Ook superwaardevol om je werk als verloskundige te verbreden en verdiepen!
De coaches die ik heb opgeleid zijn heel bevlogen aan de slag gegaan hiermee. Fijn, want zo is voor steeds meer vrouwen en koppels in hun regio goede hulp bereikbaar, heel belangrijk juist rond zo’n kwetsbaar thema.
© Miriam van Kreij – 2019
Verloskundige Laura Havenaar volgde een paar jaar geleden mijn KNOV, NVOG & BEN geaccrediteerde nascholing ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden’. Ze zegt daarover: “Geweldig bedankt voor al je tips en adviezen. Jouw scholing is echt een verrijking van het beroep verloskunde.” Superleuk om te horen, natuurlijk!
Laura werkt bij Verloskundig Centrum Jane in Kollum, Friesland. Ze nam in maart weer contact met me op.
Door de wetswijziging kunnen ouders hun overleden kindje nu laten bijschrijven in de Basisregistratie Personen. Ongeacht de zwangerschapsduur. Ook maakt het niet uit hoe lang geleden de miskraam of doodgeboorte was. Bij prille zwangerschappen is de verklaring van de verloskundige soms het enige bewijs.
Laura vroeg me: “Wat zet je daar nou in? Hoe formuleer je het passend?” Goede vragen! Vorige week sprak ik nog een moeder die het heel verdrietig vond dat in de verklaring van het ziekenhuis stond dat ze een missed abortion had gehad. Het woord abortus in een brief over haar miskraam, dat vond ze heel naar!
Hoe zorg je nou voor zorgvuldige teksten die recht doen aan hoe ouders hun verlies beleven?
Ik ging ermee aan de slag en stemde het ook af met de specialist van Burgerzaken bij mijn gemeente Utrecht. En zo ontstond een tekst die je goed kunt gebruiken.
Om ervoor te zorgen dat niet elke verloskundigenpraktijk, elk ziekenhuis of elk echocentrum het wiel hoeft uit te vinden, deel ik de teksten graag met jullie. Hieronder vind je:
- één alinea om in de brief te zetten die ouders meekrijgen bij de slecht-nieuws-echo.
- de verklaring die ouders kunnen gebruiken als ze naar de gemeente gaan om hun doodgeboren kindje te laten bijschrijven.
Je kindje laten registreren bij de gemeente
Als je wilt, kun je je kindje laten bijschrijven in de Basisregistratie Personen. Dat kun je regelen bij je gemeente, dat kan ook over een tijd nog. Daarvoor is onze ‘Verklaring van het verlies van het kindje in de zwangerschap’ handig. Laat ons weten welke overlijdensdatum je op deze verklaring wilt, dan maken we de verklaring specifiek voor jullie.
Verklaring van het verlies van het kindje in de zwangerschap
Als verloskundigen/gynaecologen/echocentrum hebben we mevrouw [naam] begeleid in haar zwangerschap. Helaas is haar kindje overleden in de zwangerschap.
Mevrouw: [voor- en achternaam, geboortedatum]
Partner: [voor- en achternaam, geboortedatum]
Datum van overlijden van het kindje: [datum afgestemd met ouders]
We hopen dat deze verklaring als voldoende bewijs geldt, zodat deze ouders hun kindje kunnen laten bijschrijven in de Basisregistratie Personen. Dank voor uw medewerking.
Heeft u vragen? Bel of mail ons dan gerust. U kunt ons bereiken op telefoonnummer [telefoon] of e-mailadres [e-mailadres].
Met vriendelijke groeten,
[Naam & handtekening verloskundige/gynaecoloog/echoscopist]
[Naam & logo verloskundigenpraktijk/ziekenhuis/echocentrum]
Belangrijk voordat je de verklaring gaat printen!
Vraag dit eerst aan de ouders:
- Welke datum willen jullie op de verklaring? De gemeente vraagt ouders een datum te noemen voor registratie in de BRP. Dan helpt het dat die datum op jullie verklaring staat.
- Het kind kan bij één of beide ouders geregistreerd worden. Wil alleen de moeder het kind laten registreren in de BRP of wil de partner dat ook? Noem dan ook zijn/haar naam.
- Als de ouders het willen, kunnen ze ook een voornaam laten registreren. Maar dat hoeft dus niet. Als ze het geslacht weten of vermoeden, mag dat ook genoemd worden, maar ook dat is niet verplicht.
Hoe gebruik je deze teksten?
- Ben je verloskundige of gynaecoloog? Gebruik dit format om een bewijsbrief met de juiste toon te kunnen meegeven aan ouders.
- Wil je als ouders je verloskundige of gynaecoloog om een verklaring vragen, zodat je je kind kunt laten bijschrijven? Geef dit format aan je verloskundige of gynaecoloog, daarmee bespaar je ze mogelijk veel werk.
Tot slot, hier lees je mijn eerdere blogs over de wetswijziging. Door die wetswijziging kunnen ouders hun kind dat in de zwangerschap overleed, laten bijschrijven in de Basisregistratie Personen. Dat geldt voor elk kindje, hoe lang geleden ook, hoe pril ook.
© Miriam van Kreij – 2019
Je hebt het in december vast gehoord of gelezen. Toen is de eerste kamer akkoord gegaan om de Wet Basisregistratie personen te wijzigen. Binnenkort kunnen kindjes die levenloos geboren zijn ook bijgeschreven worden in het systeem BRP. Voor ouders een belangrijke manier om hun kindje bestaansrecht te geven. Belangrijke mijlpaal dus, deze wetswijziging!
Maar is er een ondergrens gesteld voor de zwangerschapsduur? En kunnen ouders ook met terugwerkende kracht hun kindje(s) laten registreren?
- Bij de wetswijziging is bewust géén ondergrens genoemd voor het aantal weken of maanden dat de zwangerschap duurde. Dat betekent dus dat het niet alleen gaat om voldragen kindjes, maar ook om kindjes die na een aantal maanden of weken zwangerschap overleden zijn. Dus ook bij miskramen. Het is nu lastig in te schatten of ouders in die situatie hun kindje(s) willen laten registreren. Maar de wet gaat de mogelijkheid dus bieden.
- De wetswijziging geldt ook met terugwerkende kracht. In mijn boek ‘Begeleiding van vrouwen met een miskraam’ lees je verschillende ervaringsverhalen van ouders. Bijvoorbeeld het interview met Carmen waarin ze vertelt over het verlies van haar zoontje Siebren na 16 weken zwangerschap, nu 19 jaar geleden. Ik weet van haar dat ze de berichtgeving over BRP heel secuur volgt.
Super dat deze wetswijziging er gaat komen, natuurlijk. En het roept bij mij ook wat vragen op. Bijvoorbeeld: hoe werkt dat als je geen akte hebt laten opmaken toen je kindje levenloos ter wereld kwam? Bij een miskraam ontbreekt zo’n akte vrijwel altijd. Welk ‘bewijs’ is dan straks nodig aan de balie van het gemeentehuis? Of gaat de ambtenaar soepel gebruik maken van haar discretionaire bevoegdheid om ouders te helpen?
De wijziging gaat in op 4 februari 2019. Daarvóór komt de rijksoverheid nog met concrete uitleg, zodat gemeentes weten wat ze moeten doen. En zodat ouders weten waar ze aan toe zijn.
Het is van belang dat het ook goed geregeld gaat worden voor ouders die hun kindje voor 16 weken zwangerschap verloren hebben. Daarover ging ik in gesprek met het hoofd Burgerzaken van de gemeente Utrecht, waar ik woon. Hier lees je wat dat gesprek bracht. Met handige tips voor ouders die hun kindje willen laten registreren.
PS: Los van de wetten en regels, kun je als verloskundige of echoscopist veel doen voor ouders met een miskraam. Om ze ook op emotioneel gebied te helpen om met hun verlies om te gaan. Op een manier die voor hen en voor jou goed voelt, en die bovendien geen extra tijd in je spreekuur hoeft te kosten. Leer het in de KNOV, NVOG en BEN geaccrediteerde nascholing ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden’. Bel of mail me gerust om de nascholing bij jullie op de praktijk of in de regio te organiseren. Ik kom met plezier jullie kant op!
© Miriam van Kreij – 2019
Je hoort het vaker. Lotgenotencontact kan heel waardevol zijn na verlies. Tuurlijk. Maar er is ook een groot gevaar. Zeker als het gaat om lotgenotencontact na het verlies van een kindje in de zwangerschap. Lees gauw verder!
Wil je dat gevaar pareren? Leren hoe je lotgenoten echt goed begeleidt? Doe dan mee aan de opleiding ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden in je coachpraktijk’. Binnenkort kun je al starten. Er is veel belangstelling voor deze unieke opleiding, dus reageer snel om zeker te zijn van je plek.
Welke vormen van lotgenotencontact zijn er?
Welke initiatieven zie ik om me heen ontstaan?
- Vaak is praten een belangrijk onderdeel van het contact. Uitwisselen van persoonlijke ervaringen. Bijvoorbeeld in een ontspannen setting in een rustig café op zondagmiddag. Een facebookgroep als Miskraam Mama’s biedt hiervoor online een podium (met goed beheer!).
- Soms wordt het lotgenotencontact aangevuld met schrijfopdrachten. Schrijf allemaal een brief aan je ongeboren kind, bijvoorbeeld.
- Sommigen gaan de deelnemers iets creatiefs doen. Iets maken, vormgeven, letterlijk in de wereld zetten.
Wat is het grote gevaar van lotgenotencontact?
Deze vormen van lotgenotencontact kunnen heel waardevol zijn. Maar let op! Goede regie is cruciaal. Anders kan de groepsdynamiek onwenselijke bijeffecten geven. Sommige deelnemers kunnen ondergesneeuwd raken in de verhalen van anderen.
Deelnemers kunnen elkaar onbedoeld verder de put in praten, terwijl ze juist kwamen voor verlichting. Een ander gevaar van lotgenotencontact is dat leedconcurrentie op de loer ligt. Daar is echt niemand bij gebaat!
Degene die de groep leidt, moet zich daar terdege van bewust zijn. Bovendien moet ze écht weten wat ze doet in het contact met lotgenoten. Het gevaar van lotgenotencontact is dat mensen daarna juist verder van huis zijn. Dat is natuurlijk niet de intentie, maar dat kan wél gebeuren.
Stap niet in die valkuil!
Al ruim 20 jaar heb ik ervaring als trainer van groepen. Sinds 2011 heb ik vele groepen moeders begeleid om met het verlies van hun kindje in de zwangerschap om te gaan. Lotgenotencontact dus. Daarin heb ik wijze lessen opgedaan, die ik graag met je deel. Dus…
Hoe kun je lotgenotencontact veilig begeleiden?
Wil je leren hoe je vrouwen met een miskraam echt goed begeleidt als coach? Op een manier die zich bewezen heeft in de praktijk? Doe dan mee aan de opleiding voor begeleiders. Binnenkort kun je starten.
Dan leer je bijvoorbeeld hoe je individueel of in groepen kunt werken met oefeningen die zich ruim hebben bewezen in vele situaties. Je leert ook waar je op moet letten in het werken met groepen, zoals lotgenotencontact. Je ontdekt wat je als coach in de wereld wilt zetten en je leert hoe je dat doet. Op een manier die voor ouders veilig, aansprekend en echt helpend is. En je krijgt alles in handen om een succesvolle praktijk als miskraambegeleider te hebben.
Schrijf je nu in voor de opleiding
Je bent heel welkom om mee te doen aan deze unieke opleiding! Wil je meer weten? Of eerst overleggen of het aansluit bij jouw ervaringen? Bel of mail me dan gerust. Graag tot kijk!
© Miriam van Kreij – 2018
Het boek ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap…’ is een (ver)werkboek voor ouders die hun kindje of kindjes verloren in de zwangerschap. Hoe pril ook. Hoe lang geleden ook.
Waarom is dit boek er?
Als je een miskraam, een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een abortus meemaakt, kan het zoeken zijn hoe je omgaat met die ervaring. Hoe geef je het kindje dat je verloor plek in je leven? Daarom is dit boek er. Vol met waardevolle teksten, uitnodigende vragen en toegankelijke suggesties. Omdat elk kind ertoe doet.
Een (ver)werkboek voor ouders. Hoe bedoel je?
Door dit boek zelf in te vullen, maken ouders er een persoonlijk boek van, heel waardevol om te bewaren. De vragen en suggesties zijn zó gekozen dat ze bijdragen aan de verwerking van hun ervaringen rond het verlies van hun kindje in de zwangerschap. Het boek is gebaseerd op de jarenlange ervaring van Miskraambegeleiding Nederland. En ik ben heel blij dat mijn uitgever LannooCampus het boek ook prachtig uitnodigend heeft laten vormgeven.
Wat kun je met dit boek?
Ben je verloskundige, echoscopiste of gynaecoloog? Dan kun je het boek aanraden aan de ouders die je begeleidt bij hun verlies. Misschien is het een idee om een exemplaar in je praktijk of wachtruimte te hebben, zodat je weet wat je aanraadt?
Enkele van je collega’s zeggen over dit boek:
- ‘Dit boek is een fijne aanvulling op onze nazorg bij miskramen.’ Mária van de Westerlo, verloskundige, Den Haag
- ‘Wat ontzettend dierbaar dat er een boek is waarin vrouwen (en hun partners) zelf kunnen werken aan de rouw die komt kijken bij het verliezen van een zwangerschap.’ Rixt Bekkema, verloskundige, Amersfoort
- ‘Erg goed boek. Ik ga het zeker aanraden aan de vrouwen die bij mij langskomen. De emotionele kant wordt nog vaak onderschat, daarom is het zo waardevol dat dit boek er nu is om in te vullen!’ Koen Deurloo, gynaecoloog, Utrecht
- ‘Miriam van Kreij begeleidt vrouwen die een miskraam hebben gehad en verricht erg goed werk op dit gebied. Ze heeft recent een bewaar,- en invulboek uitgebracht: Als je je kindje verliest in de zwangerschap. Daarmee kun je een herinnering maken, wat voor veel vrouwen heel waardevol kan zijn.” Mieke Kerkhof, gynaecoloog, Den Bosch [quote uit artikel in VROUW Telegraaf]
Verloor je zelf een kindje tijdens de zwangerschap? Dan kan het heel waardevol zijn om dit boek in te vullen, alleen of samen met je partner.
Enkele moeders hierover:
- ‘Eindelijk een boek voor mij! In mijn hart ben ik moeder, ook al ziet de buitenwereld me als kinderloos. Zo fijn dat ik in dit boek kan schrijven en tekenen over mijn ervaringen met het kindje dat ik verloor. Heel erg waardevol.’ Brenda
- ‘Toen ik de miskramen kreeg, stopte ik het verdriet weg. Ik was vooral bezig om opnieuw zwanger te worden. Achteraf had ik gewild dat ik toen veel bewuster met het verlies bezig was geweest. Dit boek helpt me, ook nu, na al die tijd.’ Youri Fabienne
- ‘Dit boek heeft me zo geholpen! Door de opdrachten in dit boek kan ik de pijn en mijn beslissing voor mijn afgebroken zwangerschap dragen. En het kindje dat groeide in mijn buik mocht hierdoor een afscheid krijgen.’ Pien
Goed, wil je het boek bestellen? Dat kan via deze link of bij je plaatselijke boekhandel. Dan heb je het gauw in huis. Dank alvast!
(En dank aan Kimberly van LiefGedragen dat ik haar foto bij dit blog mag gebruiken.)
© Miriam van Kreij – 2018
De KNOV en de NHG schatten dat er jaarlijks 20.000 miskramen zijn in Nederland. In die cijfers zijn de ongeveer 2.000 buitenbaarmoederlijke zwangerschappen niet meegenomen. Ook weten we dat er elk jaar 30.000 abortussen zijn. En vele embryo’s in vruchtbaarheidstrajecten, ook zij doen ertoe.
Nóg een groep die van belang is: elk jaar zijn er zo’n 300 vrouwen met een mola-zwangerschap.
Verloskundige Cora Staal van verloskundigenpraktijk Goed Begin uit Renkum heeft zich er verder in verdiept. Samen met Johanna, een zwangere die zelf een mola-zwangerschap meemaakte. Het vakblad Nataal schreef er vorig jaar ook over.
Cora en Johanna 
Cora ken ik van de nascholing die ik op haar praktijk mocht geven. Én ze begeleidde de geboortes van de drie prachtige kinderen van mijn jongste broer en schoonzus. Dus ik belde haar op.
Cora, wat is een mola-zwangerschap ook alweer?
‘Bij een mola-zwangerschap is er wel een bevruchting geweest, maar daarna gaat de celdeling niet zoals het hoort. De cellen van de placenta groeien als kankercellen.’
En de medische behandeling is niet genoeg?
‘Kijk, een vrouw krijgt een curettage en komt meteen in een traject om de kanker te behandelen. In 15% van de gevallen is deze behandeling niet afdoende en moeten vrouwen nog een traject volgen om de kanker te behandelen. Dat is natuurlijk belangrijk. Maar tegelijk heeft ze haar zwangerschap verloren. De psychologische impact van het verlies van haar zwangerschap mag meer aandacht hebben.’
Daar ben ik het natuurlijk hartgrondig mee eens.
Ik checkte nog iets bij Cora:
Na een mola-zwangerschap mag je toch voorlopig niet zwanger worden?
‘Dat was vroeger zo. Toen mocht een vrouw na een mola-zwangerschap een half jaar niet zwanger worden. Dat was natuurlijk een grote emotionele belasting voor de vrouw en haar partner. Gelukkig is de richtlijn aangepast. In 2018 al, maar niet iedereen weet dat. Nu is er alleen een wachttijd voor de vrouwen die een aanvullende behandeling, chemotherapie, nodig hebben.’
Cora, wat raad jij verloskundigen en gynaecologen aan rond mola-zwangerschappen?
‘Verdiep je in de nieuwe richtlijn zodat je medisch de juiste zorg geeft. Maar dus ook: heb aandacht voor de psychosociale kant van het verlies. Geef net als bij alle miskramen goede nazorg.’
Wil je daarvoor concrete ideeën? Volg dan de geaccrediteerde nascholing ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden’.
Het was fijn om Cora weer te spreken! Ze geeft nog een tip voor lotgenoten: ‘De stichting Olijf zet zich ook in voor vrouwen met een mola-zwangerschap.’
Voor ouders kan het ook heel helpend zijn om het boek ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap’ in te vullen.
Stilstaan bij het verlies, daarvoor is het nooit te laat
Ik herinner me een moeder die ik heb mogen begeleiden. Laat ik haar Nathalie noemen. Toen ze bij mij kwam, was haar mola-zwangerschap al jaren geleden, ze kreeg daarna twee zonen die inmiddels 8 en 6 jaar waren.
Ik heb met Nathalie mijn 5-stappenprogramma doorlopen.
En het werkte super voor haar. Dat ze weer in verbinding kon gaan met het kindje van de mola-zwangerschap, deed haar én haar gezin heel goed. Ze konden verder, met vertrouwen in de toekomst.
Nathalie had haar mola-zwangerschap inderdaad beleefd zoals Cora het ook beschrijft: alle aandacht naar kanker, geen ruimte om toen stil te staan bij haar verlies.
Daarvoor is het nooit te laat, gelukkig.
© Miriam van Kreij – 2021
Wil je het kindje van je miskraam of afgebroken zwangerschap gedenken op een bijzondere plek? Kijk hieronder in de lijst of er een monument of gedenkplek is bij jou in de buurt. De plaatsnamen staan op alfabet.
Heb je een aanvulling? Staat een gedenkplek nog niet op de lijst? Mail me dan op info@miskraambegeleiding.nl. Dat waardeer ik zeer, dank alvast.
Abcoude Fort Nigtevecht bij Abcoude. www.fortnigtevecht.nl.
Almere Op het Vlinderveld van Begraafplaats en Crematorium Almere kunnen ouders hun kindje van jonger dan 24 weken zwangerschap begraven. www.wensjesalmere.nl/stichting-inyana/
Alphen aan den Rijn In het Levensbomenbos in Bentwoud kunnen ouders in november een boom planten voor hun kindje dat er zo kort was. Ouders kunnen dan ook de as van hun kindje strooien in de kuil die voor de boom gegraven is.
Amstelveen Het kinderhofje op begraafplaats Zorgvlied heeft een sterretjesveld met een monument en dichtregel. Op het sterretjesveld kan de as uitgestrooid worden van kindjes tot ongeveer 24 weken zwangerschap. Bij het Kinderhof kunnen ouders nu ook een Jizō-beeldje kiezen voor hun kindje. De Japanse god Jizō beschermt de kindjes van miskramen en abortussen. Het adres van Zorgvlied is Amsteldijk 273 in Amsterdam.
St. Anthonis Op de begraafplaats van de kerk Antonius Abt aan de Brink is een monument om doodgeboren kinderen te gedenken.
Apeldoorn Stadspark Berg en Bos heeft bij de speelweide een monument voor ‘Ongewenste kinderloos’ met vlinders die de kindjes symboliseren die er zo kort waren. Ingang naast de Apenheul, Wilslaan 21.
Arnhem, Heidepol Harderwijkerweg 72 in Arnhem. Er is een plek waar kindjes van onder 24 weken begraven kunnen worden. www.natuurbegravennederland.nl/onze-natuurgebieden/.
Assen De Noorderbegraafplaats aan de Kerkhofslaan heeft sinds kort een monument voor doodgeboren kinderen.
Barneveld. Begraafplaats De Plantage, Narcissenveld 260 in Barneveld. Er is een prachtig monument voor kindjes die zijn overleden binnen 24 weken zwangerschap. Het monument is gemaakt door de kunstenaars Julia Borsboom en Jan Hiensch. Ouders kunnen in een gekleurd glasplaatje een tekst laten graveren.
Bergen op Zoom Stiltemonument in de urnentuin van Crematorium Zoomstede, Mastendreef 5 in Bergen op Zoom.
Boxtel Begraafplaats Munsel aan de Kastanjelaan in Boxtel heeft een monument voor het ongeboren kind.
Boxmeer Op het kerkhof van de Protestantse Kerk in Boxmeer staat het monument voor het ongeboren kind, gemaakt door kunstenares Mieke van Uden.
Bunschoten-Spakenburg Troostboom op begraafplaats De Akker, De Akkerweg 3 in Bunschoten-Spakenburg. Ouders kunnen hier hun prille kindje ook laten begraven.
Capelle aan de IJssel Vlinderhof waar kindjes van minder dan 24 weken zwangerschap herdacht en begraven kunnen worden. Het Vlinderhof vind je op begraafplaats/crematorium Schollevaar, Burgemeester Schalijlaan 2 in Capelle aan de IJssel.
Castricum Op begraafplaats Onderlangs vind je een gedenkplek met een kunstwerk voor het nooit vergeten kind.
Den Dungen Er is een monumentje voor ongeboren kinderen op het kerkhof van de Sint Jacobus De Meerderekerk aan het Heilig Hartplein in Den Dungen.
Deventer De begraafplaats aan de Ceintuurbaan 18A in Deventer heeft een kindermonument.
Dordrecht Vlindermonument bij de zijmuur van begrafenisonderneming Dordrecht e.o. op begraafplaats De Essenhof. Adres: Nassauweg 200 in Dordrecht. Ouders kunnen bij kunstenares Annemieke van Ooyen – van Wijngaarden eventueel een vlinder kopen voor thuis.
Ede Algemene begraafplaats, Asakkerweg 6 in Ede. Je kunt een glazen herdenkingsvlinder plaatsen op de vlindersteen van de centrale gedenkplek van de foetushof. Ouders kunnen hun prille kindje er ook laten begraven.
Eemnes Op de RK Begraafplaats bij de H. Nicolaas aan de Wakkerendijk 60 is een speciaal kindermonument.
Eindhoven Gemeentelijke begraafplaats Roostenhof, Achterbeekseweg 4 in Eindhoven. Er is een monument voor baby’s: ‘Liefde reikt verder dan dit leven’.
Emmeloord De algemene begraafplaats heeft een ‘monument voor de Sterrenkindjes’. Het kunstwerk is expliciet ook voor kindjes van een miskraam of afgebroken zwangerschap. Ouders kunnen een naamplaatje of een slotje bevestigen. Ze kunnen er ook hun prille kindje begraven. Het adres is Espelerlaan 69A in Emmeloord.
Ermelo Gemeentelijke begraafplaats Koningsvaren, Varenlaan 27 in Ermelo. Ouders kunnen hun kindje begraven op de gedenkplek voor levenloos geboren kinderen jonger dan 24 weken. Ze kunnen een kei leggen met de gegevens van hun kindje of een andere persoonlijke tekst.
Etten-Leur Op de gemeentelijke begraafplaats aan de Zundertseweg in Etten-Leur staat het herdenkingsmonument voor het ongeboren kind. Op de begraafplaats achter de Petruskerk in Etten-Leur Noord staat het monument voor te vroeg geboren en te vroeg verloren kinderen.
Den Haag Begraafplaats Oud Eik en Duinen, Laan van Oud Eik en Duinen 40 in Den Haag. Op een veldje voor ongeboren kinderen staat een monument, een donkere steen met vlindertjes erop. Sinds mei 2019 staat op het kindergedeelte een ontroerend prachtig moeder- & kindbeeld van Martin Hudacek, voor alle kinderen die voor hun geboorte zijn overleden.
Gorinchem De algemene begraafplaats De Haarhof aan de Haarweg heeft een vlinderrots, een gedenkplaats voor kinderen die voor 24 weken zwangerschap overlijden. Ouders kunnen een eigen vlinder op de rots laten plaatsen als herinnering. Rondom de rots kunnen prille kindjes begraven worden.
Haarlem Het sterretjesveld is op begraafplaats Akendam, Vergierdeweg 277 in Haarlem. Er is een monument in Haarlem Noord bij St Barbara.
Hardenberg Begraafplaats de Larikshof heeft een troostboom, speciaal voor kinderen die geboren en overleden zijn voor 24 weken. Ouders kunnen er hun kindje begraven en/of een vlindertje op de troostboom laten zetten. Het adres is Oldemeijerweg 3 in Rheeze.
Harderwijk Bij begraafplaats Elzenhof kunnen ouders een gedenkplek creëren voor het kindje van hun miskraam of later verlies in de zwangerschap (onder 24 weken). Ze kunnen hun prille kindje er ook laten begraven. Het adres is Walstein 99/101 in Harderwijk.
Heerde/Wapenveld Op de begraafplaats aan de Kwartelweg in Wapenveld is een monumentje als gedenkplek voor de kindjes die er zo kort waren.
Hoevelaken Begraafplaats, Hoevelaken. Er staat een gedenkboom voor kinderen die geboren zijn voor 24 weken. Ouders kunnen hun kindje begraven op het veldje rondom de boom. Ze kunnen als ze willen ook een blaadje met tekst laten ophangen.
Krimpen aan den IJssel Begraafplaats Waalhoven heeft een monument voor kindjes die zijn geboren voor 24 weken zwangerschap. Ouders kunnen hier hun prille kindje ook laten begraven. Het adres is Tiendweg 47 in Waalhoven.
Leiden Op begraafplaats Rhijnhof is een vergeet-me-niet-hofje en een sterretjesveld. Ouders kunnen er hun pril verloren kindje (tot 24 weken zwangerschap) zonder kosten anoniem laten begraven of cremeren. Ouders kunnen de naam van hun kindje laten graveren in het speciale monument. Het adres is Laan te Rhijnhof 4 in Leiden. Meer op: rhijnhof.nl/sterretjesveld/.
Lisse, Hillegom, De Zilk Op de begraafplaats aan de Heereweg 277 in Lisse is een monument voor ongedoopte kinderen. De tekst: ‘In liefde gedragen. Veilig in Jezus’ armen’.
Maarheeze RK Begraafplaats St. Gertrudis, De Vinnen in Maarheeze. Het monument is een beeld voor de kinderen ‘geborgen in de palm van Gods hand’.
Nieuwegein Ouders kunnen hun prille kindje van minder dan 24 weken zwangerschap laten begraven bij Begraafplaats Noorderveld. Het adres is Structuurbaan 5 in Nieuwegein.
Nieuwkoop Op de algemene begraafplaats is een gedenkplek gemaakt met een gedicht en een vlinder van mozaïek. Het adres is Reghthuysplein 18 in Nieuwkoop.
Nijkerk Algemene begraafplaats, Frieswijkstraat 54 in Nijkerk. Er staat een gedenkboom voor kinderen die geboren zijn voor 24 weken. Ouders kunnen hun kindje begraven op het veldje rondom de boom. Ze kunnen als ze willen ook een blaadje met tekst laten ophangen.
Nijmegen Begraafplaats Rustoord, Postweg 60 in Nijmegen. Rustoord heeft het Monument voor het nooit verloren kind. Je kunt een vergeet-me-nietje (monumentje) of een vlinder (monumentje) plaatsen.
Noordwijk Bij de 12 beukenbomen vind je het kleurrijke grafmonument voor ongedoopte kinderen. Ouders kunnen er een keitje neerleggen met een naam, tekst of symbool. De begraafplaats ligt aan de Gooweg in Noordwijk-Binnen.
Noordwijkerhout ‘Met liefde gedragen’ staat er op het kunstwerk met harten. Het monument voor stilgeboren kinderen vind je rechts op de begraafplaats van de Sint Jozefkerk aan de Herenweg 15 in Noordwijkerhout.
Nunspeet/Elspeet Zowel de begraafplaats Elspeet als de begraafplaats Nunspeet-West krijgen een vlinderveld, waar ongeboren kinderen herdacht kunnen worden.
Oss Elzeneindpark in Oss. Het Vlinderboek is een herinneringsmonument voor alle ouders die een kind verloren.
Putten Algemene Begraafplaats Schootmanshof, Hoflaan 3 in Putten. Hier staat het Immatera-monument. Kinderen die zijn geboren bij een zwangerschapstermijn van korter dan 24 weken, kunnen worden begraven in het grasveld bij het Immatera-monument. Ouders kunnen een herinneringstraan met zelf gekozen inscriptie bevestigen aan het monument.
Rheden Begraafplaats & gedenkpark Heiderust, Lentsesteeg 21 in Rheden heeft een Vergeet-je-niet-hofje om kinderen te gedenken die overleden vóór 24 weken zwangerschap. Er is een stalen gedenkboom, waar ouders een kunststof boomblad in kunnen hangen met de naam van hun kind erop. Ook is er rond de boom ruimte om het kindje te begraven of na crematie uit te strooien.
Roosendaal Crematorium Zegestede in Roosendaal heeft een stiltemonument waar ouders een kaarsje kunnen branden of bloemen kunnen leggen voor hun veel te vroeg gestorven kindje(s). Het adres is Rucphensebaan 93A in Roosendaal.
Rosmalen Crematorium Rosmalen aan de Oude Baan-Oost 170 heeft buiten een stilteplek en een perkje, speciaal voor ouders die hun kindje in de zwangerschap verloren.
Steenwijk De Algemene Begraafplaats aan de Meppelerweg 79 in Steenwijk heeft een monument voor overleden kinderen.
Tilburg Er is een Vlindermonument in het stiltecentrum van het Elisabeth-ziekenhuis in Tilburg. Het crematorium in Tilburg heeft een herdenkingsmonument, naast het uitstrooiveld. Samen met het Elisabeth-ziekenhuis organiseren ze elk kwartaal een afscheidsbijeenkomst (in de stilteruimte van het ziekenhuis) en crematie (en uitstrooiing).
Urk Begraafplaats de Vormt in het Urkerbos heeft een monument voor te vroeg geboren kinderen. Ouders kunnen hier een naamplaatje op plaatsen. Op het Bloemknopveld kunnen ouders kun kindje van minder dan 24 weken laten begraven. Het adres is Vormtweg 11 in Urk.
Utrecht Op de begraafplaats Kovelswade aan de Koningsweg in Utrecht is een monument en begraafplek voor kindjes die overleden zijn vóór 24 weken zwangerschap.
Venray Bij de Grote Kerk aan de Grote Markt in Venray is een gedenkplek voor ‘naamloze kinderen’. Het is een kunstwerk van schalen waarin ouders een symbool kunnen leggen.
Waalwijk Op de begraafplaats Bloemendaal aan de Bloemendaalweg 38 in Waalwijk is een monument voor het doodgeboren kind. (www.monumentdoodgeborenkind.nl)
Wezep Op begraafplaats Bovenheigraaf in Wezep, Oldebroek, is een sterretjesveld om kinderen te gedenken die vroeg in de zwangerschap zijn overleden.
IJsselmuiden Op begraafplaats De Zandberg, Rondeweg 7 in IJsselmuiden kunnen ouders op de herdenkingssteen een sterretje plaatsen voor hun kindje van minder dan 24 weken zwangerschap. Er komt ook de mogelijkheid om prille kindjes te begraven.
Zaandam De algemene begraafplaats heeft een monument voor doodgeboren kinderen. Je vindt het aan de Zuiddijk in Zaandam. Ouders kunnen hier stilstaan bij hun doodgeboren kind of het kindje van de miskraam.
Zaanstad. Ouders die hun kindje verliezen binnen 24 weken zwangerschap, kunnen ervoor kiezen hun kindje te laten cremeren samen met andere prille kindjes. Het crematorium heeft een speciale plek gemaakt om die as uit te strooien. Er is een beeld van vlinders en de tekst ‘Vlinders, aanwezig in afwezigheid’. Het adres is Wibautstraat 282 in Zaandam.
Zeewolde Het vlindermonument is ‘Voor de ons plotseling ontvallen dierbaren’. Veel ouders vinden er troost. Het vlindermonument staat aan het Kluunpad in Zeewolde.
Zeewolde Het kunstwerk ‘Verloren parel – Hemelpost’ is gemaakt voor ouders die hun kindje verloren in de zwangerschap. Dit monument voor stilgeboren kinderen staat op de Algemene Begraafplaats aan de Dasselaarweg in Zeewolde.
Zierikzee Een vlindermonument voor ouders die een kind hebben verloren. Het monument is gemaakt door de Stichting Enna. Vlakbij Emil Sandströmweg 6 in Zierikzee.
Heb je een aanvulling? Staat een gedenkplek nog niet op de lijst? Mail me dan op info@miskraambegeleiding.nl. Dat waardeer ik zeer! Dank alvast!
En is zo’n plek er niet bij jou in de buurt, dan kun je eventueel overwegen om het initiatief te nemen voor zo’n monument. Misschien door in gesprek te gaan met andere ouders, een begraafplaats, een uitvaartondernemer, een kunstenares en/of een rouwtherapeut? Mogelijk heeft je gemeente of de bank een fonds om financieel bij te dragen?
Ook een mooi initiatief zijn herdenkingsbossen, waar je als ouders een boom zou kunnen planten om je kindje te gedenken. Bijvoorbeeld via Staatsbosbeheer, www.bijzonderbos.nl of www.herdenkingsbos.nl.
PS: Misschien ook goed om te weten: op www.stillelevens.nl staat een uitgebreid overzicht van alle herdenkingsplekken voor (voldragen) doodgeboren kindjes.
© Miriam van Kreij – 2018
Muziek werkt zo krachtig. Bij het boek ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap…’ hoort een lijst met liedjes die troost geven na een miskraam, buitenbaarmoederlijke zwangerschap of abortus. Deze meer dan 50 liedjes hebben veel ouders steun gegeven, toen zij hun kindje verloren in de zwangerschap. Misschien voor jou ook fijn om naar te luisteren?
Via deze link kun je gemakkelijk zien welke nummers erop staan. Soms is het op je telefoon niet meteen zichtbaar, maar op een laptop vaak wel.
En heb je Spotify? Dan kun je de afspeellijst ‘Miskraambegeleiding Nederland’ direct beluisteren. Wil je je als volger van deze afspeellijst aanmelden? Dan blijf je ook op de hoogte van nieuwe liedjes die eraan toegevoegd worden.
Heb je een aanvulling bij deze lijst? Muziek waar jij veel steun aan hebt (gehad)? Mail dan gerust naar info@miskraambegeleiding.nl. Dank alvast!
En merk je dat je meer aandacht mag hebben voor jouw verlies? Dan ben je heel welkom voor persoonlijke begeleiding. www.miskraambegeleiding.nl/moeders.
© Miriam van Kreij – 2018
Geregeld krijg ik vragen van ouders, die uit eigen ervaring weten hoeveel impact een miskraam kan hebben. Een moeder aan de telefoon laatst: “Ik wil graag iets betekenen voor anderen. Wat kan ik doen?” En een andere moeder: “Ik vind dat er meer aandacht voor mag zijn. Ik hoor graag wat ik kan betekenen.”
Waarom willen moeders graag iets betekenen voor anderen? Vaak omdat ze het zelf gemist hebben. En er is inderdaad nog genoeg te doen, om te zorgen dat er meer ruimte komt voor de impact van het verlies van een kindje in de zwangerschap.
En omdat ik de vraag vaker krijg, deel ik mijn suggesties ook graag met jullie. Hieronder lees je 12 suggesties. 12 dingen die je kunt doen als je ook vanuit je eigen ervaring iets wilt betekenen voor andere ouders die hun kindje verliezen in de zwangerschap. Zit er iets voor je bij?
- Kijk wat je kunt doen vanuit je vak. Werk je op een school? Kijk of miskramen ook genoemd kunnen worden bijvoorbeeld in de lessen die over voortplanting gaan. Werk je bij een tijdschrift of radioprogramma? Fijn als er in een artikel of uitzending ruimte kan zijn voor verlies in de (prille) zwangerschap.
- Vertel je kinderen erover. Dat is uiteraard persoonlijk van belang, maar het gaat ook verder. Het zou toch mooi zijn als er een generatie opgroeit die mogelijk minder verborgen verdriet hoeft te voelen rond miskramen. Vind je het spannend om het je kinderen te vertellen? Juist dan is het van belang. Hier vind je een handig 5-stappenplan dat je helpt om dit op een zorgvuldige manier te doen.
- Werk je bij een bedrijf of organisatie? Vertel de mensen van personeelszaken of HR over de impact die een miskraam kan hebben. Misschien wil je je via HR als gesprekspartner aanbieden, als collega’s ervaren dat de impact van een miskraam groot kan zijn? Het kan ook heel waardevol zijn dat ze bij HR weten dat er gerichte effectieve hulp is via miskraambegeleiding.nl. Steeds vaker betalen werkgevers deze begeleiding voor werknemers.
- Vertel je huisarts, je verloskundige, je gynaecoloog over de impact die de miskramen op jou hadden. Ook nadat je bij hen in behandeling was. Of geef ze het boek voor zorgprofessionals ‘Begeleiding van vrouwen met een miskraam’ met veel ervaringsverhalen en praktische suggesties. Of geef ze het boek voor ouders ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap’ zodat ze het eventueel andere ouders kunnen aanraden. Wil je een stap verder gaan: geef dan feedback op hoe jij de begeleiding hebt ervaren. Wat heb je gewaardeerd? En misschien heb je suggesties over wat er beter kan? Een verbetering op een detail kan een groot verschil maken voor de vrouwen die na jou komen.
- Deel je verhaal met een groter publiek. Er zijn blogs waar ouders vertellen over het verlies van hun kindje(s) in de zwangerschap. Soms krijg ik de vraag van journalisten of ik ouders ken die hun verhaal willen delen. Zou je dat willen? Mail me dan, dan zet ik je op mijn lijstje!
- Is er bij jou in de buurt al een gedenkplek voor ongeboren kinderen? Bijvoorbeeld een vlindermonument op een begraafplaats? Wil je het me dan mailen? Dan zet ik het erbij op mijn overzicht van gedenkplekken voor ongeboren kinderen. En is zo’n gedenkplek er nog niet? Dan kun je misschien in contact gaan met een begraafplaats, kunstenaar en/of rouwbegeleider om te onderzoeken of je zoiets kunt gaan organiseren?
- Meld je aan als vrijwilliger voor de bijeenkomst van Wereldlichtjesdag bij jou in de buurt. Op de 2e zondag van december worden wereldwijd overleden kinderen herdacht. Wereldlichtjesdag is ook voor kindjes die al in de baarmoeder overleden. En wordt er in jouw buurt nog niets georganiseerd? Overweeg dan om het zelf op te zetten. Een paar jaar geleden heb ik hier in Leidsche Rijn, Utrecht, voor het eerst een bijeenkomst voor Wereldlichtjesdag georganiseerd samen met o.a. een rouwtherapeut en uitvaartonderneemsters. Veel werk, maar prachtig om te mogen doen.
- Wil je er je werk van maken? Of je werk hiermee uitbreiden? Om ouders te begeleiden die één of meer miskramen meemaakten? Goed idee. Dan is de opleiding ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden in je coachpraktijk’ misschien interessant voor je?
- Zit je op Facebook, Twitter of LinkedIn? Deel gerust mijn posts op social media. Of maak je eigen posts, natuurlijk. In dit artikel vind je 10 suggesties over wat je zoal kunt posten.
- Je weet misschien dat je vriendin, schoonzus, nicht of buurvrouw ooit een miskraam had. Vraag haar ook na maanden of jaren nog eens: ‘Hoe is het nu voor je?’ of ‘Hoe kijk je terug op je ervaring?’.
- Hoor je mensen tegen iemand met een miskraam zeggen: ‘Ach, je bent nog jong!’ of ‘Het is misschien beter zo’? Kijk dan wat jij kunt doen om ook aandacht te geven aan de emotionele impact die een miskraam kan hebben. Misschien door te zeggen ‘Hoe jong je ook bent, de impact kan groot zijn. Hoe is dat voor jou?’ of ‘Ook al snapt je verstand dat de natuur ingrijpt, je gevoel kan heel anders zijn. Herken je dat?’
- Deel informatie, ook in praktische zin. Een vrouw die ik persoonlijk begeleidde, gaf het boek ‘Begeleiding van vrouwen met een miskraam’ aan haar moeder. En haar moeder liet weten: “Nu begrijp ik beter waar je doorheen gaat”. Zoiets helpt dus echt. Een verloskundige gaf het boek ‘Als je je kindje verliest in de zwangerschap’ aan een vriendin die het lastig vond om van haar nieuwe zwangerschap te genieten. Het invullen van het boek heeft haar enorm geholpen! Wie komt er nu in jou op? Voor wie in jouw omgeving zou één van de boeken interessant zijn?
Ik ben benieuwd wat jou in deze lijst met name aanspreekt? En wat kunnen ouders nog meer doen, om andere ouders tot steun te zijn? Ik hoor je suggesties heel graag, dan kan ik deze lijst uitbreiden.
En merk je dat je eerst aandacht mag hebben voor jouw persoonlijke verlies, voordat je ermee naar buiten kunt gaan? Dan ben je heel welkom voor persoonlijke begeleiding. Bij mij of bij één van de coaches die ik intussen heb opgeleid. Of kijk hier voor begeleiding bij mij, dan gaan we gauw in gesprek.
© Miriam van Kreij – 2018
Vooraf: ik weet dat veel ouders op dit blog uitkomen, omdat ze googlen op ‘missed abortion’. Beste ouders, zo ontzettend verdrietig dat jullie kindje gestopt is met groeien. Hier lees je 5 tips om om te gaan met jullie verlies.
Elk vak heeft zijn eigen jargon. Dat is bij verloskundigen en gynaecologen ook zo. Jargon is prima om te gebruiken onder collega’s, omdat je dan snel weet waar het over gaat. Maar, jargon richting ouders zou verboden moeten worden. Omdat het in het beste geval extra uitleg nodig heeft, en in het slechtste geval voor verwarring en onbegrip zorgt.
Missed abortion is jargon, waardoor je het als zorgverlener beter nooit meer zegt tegen ouders. Maar er zijn meer redenen. Lees hier de 3 belangrijkste redenen om missed abortion te vermijden.
Waarom zeg je nooit meer missed abortion tegen ouders?
- Reden 1: Missed abortion heeft direct een associatie met abortus. Voor veel ouders is dat enorm beladen, zeker als ze deze zwangerschap zo graag hadden voldragen. Bovendien is het taboe op abortus vaak nog groot. Een associatie daarmee geeft verwarring en ruis. Dat leidt af van je boodschap.
- Reden 2: Missed abortion geeft aan dat er iets gemist is. Of eigenlijk: dat het lijf iets gemist heeft. Je lijf heeft niet doorgehad dat je kindje gestopt is met groeien. Dat is nogal wat om te horen. Een miskraam heeft vaak veel impact op het vertrouwen van de vrouw in haar lichaam. Als je dan ook nog de suggestie wekt dat haar lijf iets gemist heeft, is dat een extra deuk in het vertrouwen. Dat werkt ook door in een eventuele volgende zwangerschap. Hoe kun je je lijf nog vertrouwen? Kun je je gevoel en je lichamelijke signalen wel serieus nemen?
- Reden 3: Missed abortion is Engels. De meeste ouders die je begeleidt, hebben Engels niet als eerste taal. Ook voor ouders die in principe prima Engels spreken, kan dat in zo’n emotionele situatie lastig zijn. Zeker omdat het jargon is. Vermijd dus Engels. Gebruik Nederlandse woorden.
Bij mijn nascholing laatst noemde een deelnemer een mooi voorbeeld uit de praktijk. Een van de cliënten van hun echocentrum was een gynaecologe, zwanger van haar eerste kindje. En de echoscopiste moest bij de echo helaas slecht nieuws brengen. Het was een missed abortion. Als collega’s onder elkaar zou je dat misschien best kunnen zeggen? Maar nee, dat kwam niet aan. De gynaecologe vertelde later dat ze er als aanstaande moeder lag, niet als gynaecologe. In zo’n emotionele situatie helpt het als de uitleg heel helder is. Dus in begrijpelijke taal, zonder jargon.
Wat zeg je dan wel? Nou, bijvoorbeeld zoiets:
“Helaas klopt het hartje niet meer. Jullie kindje is gestopt met groeien, het leeft niet meer. Je lijf zal hier de komende tijd op reageren, het zal zorgen dat dit kindje uit je baarmoeder gaat. Dat proces noemen we dan een miskraam. Heb vertrouwen dat je lijf zal doen wat nodig is om dit verlies ook fysiek in gang te zetten. Dat kan enige tijd duren, waardoor je ook tijd krijgt om aan het idee te wennen, hoe verdrietig ook.”
Welke woorden en zinnen gebruik jij? Deel ze gerust. Je kunt ze me mailen óf – beter idee – je kunt meedoen aan de geaccrediteerde nascholing ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden’. Schrijf je nu meteen in, dan ben je verzekerd van je plek. En van je punten ;-). Je krijgt bij de KNOV 3 MIO-punten én 4 punten in categorie A. Bij de BEN krijg je er bovendien 2 punten voor. En bij de NVOG 5 punten.
En misschien kwam je op dit blog omdat je googlede op ‘missed abortion’? Hier lees je 5 tips om te gaan met je verlies.
© Miriam van Kreij – 2018
In elke training die ik geef aan verloskundigen en echoscopisten komt het wel voorbij. Dat de vrouw die haar kindje verloor in het prille begin van de zwangerschap aan haar verloskundige vraagt: zal ik het wel vertellen aan mijn omgeving? Zeker als ze al vaker een miskraam heeft gekregen, lijkt de drempel steeds hoger te worden.
Wat antwoorden verloskundigen dan meestal? Natuurlijk, mag je het vertellen! Meestal helpt het om erover te praten. Laatst vulde een verloskundige dat aan: “Praat erover met je partner en met minstens één vrouw in je omgeving. Een vriendin of een zus bijvoorbeeld.” Mooie suggestie!
Het kan heel fijn zijn voor ouders om meer mensen in vertrouwen te nemen. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat ze zich steeds verder gaan terugtrekken uit hun sociale omgeving. De steun van mensen in de omgeving kan heel waardevol zijn.
Marijke Linssen schreef het boek ‘Verborgen verlangen’ voor koppels tijdens vruchtbaarheidsbehandelingen. In dit boek las ik een mooie suggestie, die ook passend kan zijn voor stellen bij wie de zwangerschap is misgelopen.
De gouden tip voor de vrouw die één of meer miskraam heeft gehad:
Organiseer een vriendinnenavond, waarop je je beste vriendinnen gaat vertellen over je miskramen. Over wat het met je doet. En over wat je vriendinnen voor jou kunnen betekenen.
Vertel op die avond dus ook welke steun jij zou willen krijgen. Vind je het bijvoorbeeld fijn als ze geregeld bellen of appjes sturen om te vragen hoe het met je gaat? Wil je graag afspreken of juist met rust gelaten worden? Wil je dat ze het verder aan niemand vertellen?
Een persoonlijke ervaring uit het boek:
“Ik vond het heel spannend toen de avond aanbrak voor de vriendinnen-meeting. Ik begon wat zenuwachtig, maar toen ik mijn verhaal deed en ik zoveel lieve reacties en oprecht geïnteresseerde vragen kreeg, voelde ik me langzaamaan ontspannen. Het werd uiteindelijk een heel gezellige en warme avond.”
Drie aandachtspunten:
- Natuurlijk kan je behoefte aan steun in de loop van de tijd veranderen. Laat je vriendinnen het dan ook weten.
- Misschien beperk je het niet tot je vriendinnen. Je kunt met je partner ook een avond organiseren om het aan bevriende stellen of gezamenlijke vrienden en familie te vertellen. Dan is de steun er ook voor jullie allebei.
- En, als je het te moeilijk vindt om er face-to-face over te vertellen, dan kun je ook een mail sturen aan de mensen die je het wilt laten weten.
Wat kun je hiermee als verloskundige?
Dit is een tip die heel waardevol kan zijn voor de ouders die je begeleidt. Omdat ze daarmee steun organiseren in hun omgeving. Dat maakt ook dat jij als hun verloskundige niet de enige bent waar ze bij terecht kunnen.
Dus merk je bijvoorbeeld in je telefonische nazorggesprek 4 tot 6 weken na de miskraam, dat ouders meer steun kunnen gebruiken? Dan kun je ze deze suggestie doen.
Wil je meer leren over hoe je ouders met een miskraam kunt begeleiden? Doe dan mee aan de KNOV- & BEN-geaccrediteerde training miskraambegeleiding, speciaal voor verloskundigen en echoscopisten. Je bent heel welkom!
Of organiseer de geaccrediteerde training voor jouw verloskundigenpraktijk, echocentrum of kring. Ik ga er graag over met je in gesprek.
© Miriam van Kreij – 2018
Windei?
Lege vruchtzak?
Miriam, waar héb je het over?
Een zwangerschap zorgt na 9 maanden voor een blakende baby. Dat is het idee. Maar het gaat helaas ook vaak anders. Soms stopt het kindje in wording na een paar weken of maanden met groeien. Dan heeft de moeder een miskraam. Of een stilgeboorte.
Soms gaat het nog éérder mis. Dan is het prille kindje zelfs niet te zien bij de eerste echo. In medisch jargon heet het dan een lege vruchtzak of een windei.
Die termen moeten medische professionals in hun gesprekken met ouders niet meer gebruiken. Niet in het ziekenhuis, niet in de verloskundigenpraktijk, niet in het echocentrum.
Waarom zijn dit verkeerde woorden?
Lisanne* kreeg jaren geleden bij de echo te horen dat ze een windei had. Lisanne: ‘Ik vond de benaming windei heel naar. Alsof het niets was geweest.’
En dat is precies waar het wringt. Want het is wél iets geweest. Er was een bevruchting. Er was het begin van wat tot een kind had kunnen uitgroeien. Maar het is zo vroeg gestopt met groeien dat we het – zelfs met de slimme apparatuur van vandaag – niet kunnen zien op de echo.
De situatie een windei of lege vruchtzak noemen, is ongevoelig en het klopt niet. Het is hetzelfde als zeggen dat de Maya’s ruïnes bouwden.
Als je het Mayapaleis bij Cancún bezoekt, zie je afgebrokkelde muren. Er groeit gras in de voormalige paleiszaal. Het dak is allang verdwenen. Maar zo is het niet altijd geweest: ooit was het indrukwekkend prachtig. Ook al zijn daar nu geen foto’s meer van.
Het bestond, en het was een echt paleis.
Dus, de redenen waarom je geen windei of lege vruchtzak meer gaat zeggen:
Goed, maar wat moet ik dán zeggen?
Omschrijf het. Geertje*, echoscopist bij een groot echocentrum in Noord-Brabant zegt het zo: ‘De zwangerschap is helaas heel vroeg gestopt. Het kindje is niet gaan groeien. Het is zó klein gebleven dat we het zelfs niet kunnen zien op de echo. Het enige dat je hier ziet, is de vruchtzak waarin het kindje had kunnen groeien.’
Geertje vult aan: ‘Soms vragen ouders me nog: kan het niet alsnog gaan groeien? Daarom voeg ik er meestal aan toe: Je gaat een miskraam krijgen en daar gaan we je ook bij helpen. En ik geef de echofoto mee.’
Het is toch wat het is? Sorry hoor, maar om bij een lege vruchtzak te gaan praten over een kindje, dat gaat me echt te ver.
Dat is okay. In plaats van kindje kun je ook jullie prille kindje of het kindje in wording gebruiken. Of dat wat jullie kind had kunnen worden.
Je kunt het eventueel omzeilen door het bij de zwangerschap te houden. Maar dat is abstracter, daarmee sluit je minder goed aan op hoe de ouders het beleven.
Je doet het toch nooit voor iedereen goed.
Dat klopt. Maar woorden als windei of lege vruchtzak zijn zelden passend. Een vrouw voelt zich moeder zodra ze de positieve zwangerschapstest in handen heeft. Sluit op die beleving aan, ook als het vroeg in de zwangerschap misgaat. Dat is respectvol.
Kortom, een pril begin is van belang. Ook als we het niet kunnen zien. Gebruik woorden die daarbij passen
– – – – –
Je bent welkom bij de nascholing ‘Vrouwen met een miskraam goed begeleiden’. Geaccrediteerd door de KNOV, de BEN en de NVOG.
Je kunt meedoen via zoom of op locatie. De groepen lopen gauw vol, dus schrijf je meteen in.