© Miriam van Kreij – 2021.
© Miriam van Kreij – 2015.
“Als ik rouw om mijn niet-geboren dochter, hou ik dan minder van mijn levende zoon?” Een moeder mailde me deze vraag. En ze vindt het goed dat ik dit met jullie deel.
“Tussen mijn twee zoons in had ik een miskraam. Behalve dat rouwen mij niet goed lukte, heb ik later ook wel eens gedacht dat dat ook niet (meer) kon. Mijn jongste werd geboren. En als ik zou rouwen om de miskraam, dan leek het voor mij dat ik dan niet genoeg van mijn jongste zou houden. Want misschien was hij er niet geweest, als het kindje van de miskraam was blijven leven… Voor mij gevoel was dat een meisje.”
Deze moeder is niet de enige die hier mee bezig is. Ik hoor het veel vaker. Zeker als de kinderen al wat groter zijn. Dan lijkt het wel alsof je niet mag rouwen om het ongeboren kindje, omdat je daarmee je levende kinderen tekort zou doen. Of zou bezwaren.
Het tegendeel is waar.
Het doet je levende kinderen juist goed, als je plek geeft aan je ongeboren kind.
Als jullie als ouders níet rouwen om je ongeboren kind, dan heeft dat impact op je levende kinderen. Het kan zich in het dagelijks leven op allerlei manieren uiten bij ze. Soms zit het in gedrag, soms in meer mentale aspecten. Minder levenslust bijvoorbeeld. Of juist dubbele energie om ook dat extra leven te leven.
Aan deze moeder schreef ik daarom:
“Als je van jezelf niet mag rouwen om je dochter, ben je onbewust toch veel met haar bezig. Je zou kunnen zeggen dat een deel van je hart met haar is meegegaan. En natuurlijk is dat geen bewuste keuze geweest. Zo gaan de dingen soms.
Levende kinderen doen – ook weer onbewust – hun best om het familiesysteem in balans te brengen. Als ze aanvoelen dat er niet genoeg gerouwd is om hun zusje, gaan ze zelf dat gat invullen.
Dus het dient je zoons en het dient jou, als hun zusje er ook mag zijn. Dan is elk gezinslid vrijer om zijn of haar eigen leven te leven. En dan heb je zoons en je dochter in je hart. Daar is meer dan genoeg ruimte voor alledrie!”
Nou, ik weet niet of zo’n vraag ook bij jou speelt? En of dit dan een antwoord op je vraag is? Laat het me ook gerust weten als je erover door wilt praten. Het is zo belangrijk dat je ongeboren kind plek mag innemen. Dat zal jullie allemaal goed doen. Alle goeds gewenst!
Hoe geef je dan plek aan je ongeboren kind? Daar zijn veel mooie manieren voor. Wil je dat doen op een heel gerichte manier, in één dag met 1-op-1-begeleiding? Vul dan als eerste stap hier je gegevens in. Je bent welkom!
© Miriam van Kreij – 2015.
Verbinding met je ongeboren kind. Een flard van een lied kan het oproepen… Een geur soms… En natuurlijk kun je dat gevoel ook actief opzoeken. Door net dát lied op te zetten. Door een foto te bekijken. Door de spulletjes uit de herinneringendoos door je handen te laten gaan…
Dat helpt om het gemis een plek te geven. Om je ongeboren kind daadwerkelijk plek te geven in je leven. Sommige vrouwen geven zelf vorm aan hun verdriet. Soms letterlijk aan hun ongeboren kind. In deze nieuwsbrief deel ik graag een paar bijzondere uitingen met je.
Hoe heb jij vorm gegeven aan je verdriet? Hoe geef jij je ongeboren kind plek in je leven?
Wil je daar ondersteuning bij? In alle privacy en veiligheid en met respect voor jou en je geschiedenis? Dan ben je welkom voor persoonlijke begeleiding. Hoe lang of kort je miskraam ook geleden is… Vul je antwoorden op de vragen hier in. Dan spreken we elkaar hopelijk binnenkort, over wat je kunt doen om je miskraam te verwerken.
© Miriam van Kreij – 2015.
Een aangrijpend boek: ‘En zwijgen was het antwoord’.
Anneke Avis interviewde ouders die in de periode van 1945 tot 1970 een kindje hebben verloren rondom de geboorte. Soms was het een miskraam, soms een voldragen zwangerschap. Soms heeft het kindje korte tijd geleefd, soms was het in de baarmoeder overleden.
De ouders vertellen hoe ze het verlies van hun baby hebben beleefd. Het beste was het maar om door te gaan alsof er niets was gebeurd, dachten artsen, familie en omgeving. Voor rouw en verdriet was nauwelijks plaats. Nu onvoorstelbaar, destijds heel gewoon.
Uit de verhalen blijkt hoe moeders en vaders deze ingrijpende gebeurtenis hun hele leven met zich meedragen, soms met verstrekkende gevolgen.
Er komen veel ouders aan het woord. Ze vertellen over vaak schrijnende situaties. In die tijd werd bijvoorbeeld gedacht dat je het doodgeboren kindje beter niet kon zien. Dat het verdriet dan beter te dragen was. En toen mochten moeders niet bij de begrafenis van hun kindje zijn, omdat ze na de bevalling verplicht tien dagen bedrust moesten houden. Áls het kindje al begraven mocht worden, de regels van de kerk stonden dat niet altijd toe.
Gelukkig is dat in deze tijd meestal anders. Er is veel meer aandacht voor contact met het overleden kindje. En voor rituelen om dit kindje plek te geven. Plek in het gezin, plek in het leven.
Een moeder vertelt dat de miskraam voor haar en haar man geen gemakkelijk gespreksonderwerp was. Jaren later, zei haar man opeens ‘Als je maar weet dat ik ook verdriet van ons kindje heb gehad.’ Ze zijn intussen 53 jaar getrouwd. Een half jaar geleden heeft hij voor het eerst kunnen huilen om het kindje.
Stil verdriet. Verborgen verdriet. Taboe. Toen nog meer dan nu.
Aangrijpend boek
‘En zwijgen was het antwoord’ is een aangrijpend en tegelijk heel leesbaar boek. Mogelijk vind je er steun of herkenning is, als je zelf een kindje bent verloren. En het boek is ook een aanrader als je je wilt inleven in het gemis en verdriet van de ouders. Kinderen doen ertoe. Hoe lang of kort ze ook geleefd hebben.
Het boek laat ook zien hoe belangrijk het is dat elk kindje plek heeft. Maar hoe doe je dat? Hoe geef je je kind plek? Vind vooral de manier die jou past. Mocht je daar ondersteuning bij willen? Laat het dan gerust weten. Je bent welkom.
© Miriam van Kreij – 2015.
Lizette had haar dochter heel graag een broertje of zusje gegeven. Maar helaas kreeg ze meer dan eens een miskraam. Ze deed anderhalf jaar geleden mee een speciale dag rond ongeboren kinderen. Een zachte verlichtende dag, speciaal voor vrouwen die ooit een miskraam hadden. Of herhaalde miskramen…
Hieronder lees je wat de dag Lizette gebracht heeft. Ze vindt het goed dat ik dit met jullie deel.
Wat heeft de dag je gebracht? Wat heb je eraan gehad?
“De dag heeft mij rust gebracht. Ik mag verdrietig zijn over ons verlies.
En dat ik het verdriet van anderen mocht zien en voelen, heeft mij ook rust gebracht. Dat had ik van te voren niet verwacht. Ik zag zelfs wat op tegen zo’n dag in een groep. Maar het heeft me juist goed gedaan.
Ik kan het accepteren. Vecht er niet meer zo tegen.”
Hoe is het nu met je?
“Ik heb zelfs nog weer een vroege miskraam gehad. Deze heb ik anders beleefd. Een soort afscheid was het. Mijn man en ik hebben samen de keuze gemaakt om onze wens los te laten. Dit heeft wel even geduurd. Nu kan ik echt zeggen: het is goed zo.”
In mijn begeleiding vertel ik waarom het goed is dat de levende kinderen weet hebben van de ongeboren kinderen.
Lizette, heb jij je dochter erover verteld?
“Ja! Het bespreken van onze situatie met dochterlief heeft geholpen. Ze weet waarom ze alleen is. De andere baby’tjes zijn doodgegaan in mama’s buik en dat willen we niet meer. Zo is het!”
Lizette en ik hebben geregeld contact op twitter. Laatst kreeg ik dit berichtje van haar, zo aardig!
“Miriam, bedankt voor je betrokkenheid bij een heel ingewikkeld hoofdstuk van mijn leven. En succes met je goede werk!”
Lieve Lizette, heel graag gedaan!
Overweeg ook persoonlijke begeleiding, waarin je af komt van het zware verdriet of schuldgevoel dat je misschien voelt? Je bent welkom voor zo’n persoonlijke dag waarin je je ongeboren kind(eren) plek geeft en weer vertrouwen krijgt in de toekomst. Laat hier je gegevens achter, dan hebben we vast gauw contact.
© Miriam van Kreij – 2015.
Als ouders of kinderen niet op hun eigen plek zitten, ontstaat er onrust. Dan is er bijvoorbeeld geharrewar tussen de kinderen. Of ze willen niet eten. Of ze maken veel kabaal tijdens het eten. Onrust aan tafel.
Maar, als iedereen wel op de juiste plek zit, kun je gezellig eten. Er is rust aan tafel. Aandacht voor het eten en aandacht voor ieders verhalen. Rust en ruimte.
Een utopie? Lees hier hoe je die rust en ruimte vandaag al kunt regelen!
Hoe zit je nu aan tafel?
Hoe zitten jullie nu aan tafel? Wie zit naast wie? En wie ertegenover? Of hebben jullie geen vaste plek? En hoe ervaar je het als je met je gezin aan tafel zit? Is het eten een gezellig moment waarop jullie echt contact hebben met elkaar? Of is er strijd of drukte aan tafel? Naar wie gaat de meeste aandacht aan tafel? Geeft de gezamenlijke maaltijd je energie, of ben je blij als het weer voorbij is?
Wanneer heb je de meeste rust aan tafel?
Vanuit familieopstellingen is er een volgorde waarin je de meeste balans zult ervaren. Die volgorde is als volgt, met de klok mee: vader, moeder, oudste kind, tweede kind, … , jongste kind. Het is het fijnst als vader en moeder naast elkaar aan een lange kant van de tafel zitten. En de kinderen er tegenover.
Hoe is dat voor een gezin met twee kinderen? Vader heeft dan moeder aan zijn linkerkant. Tegenover moeder zit het oudste kind, daarnaast het jongste kind. De jongste komt daarmee tegenover vader te zitten.
Tip: ga aan tafel zitten op systemische volgorde!
Hierboven las je al in welke volgorde je de meeste rust en ruimte aan de eettafel hebt. Probeer het gewoon eens uit! Ga bijvoorbeeld komend weekend eens op systemische volgorde zitten. De kinderen zijn meestal erg in voor een experiment!
Wat brengt die volgorde aan jouw eettafel?
Wat doet die volgorde met het plezier aan de tafel bij jou thuis? Wat valt je op aan het gedrag van de kinderen? En wat voel je anders op deze plek naast je partner? Ik ben benieuwd naar je ervaringen. Deel ze bijvoorbeeld op twitter met me op @miriamvk.
Wil je meer?
Wil je meer inspirerende tips, specifiek voor jouw situatie? Regel een groep van minstens 15 mensen. Dan kom ik mijn workshop ‘Rust aan tafel’ met plezier bij jou geven. Hieronder lees je meer over deze praktische workshop. Graag tot ziens!
Kom naar de workshop: Rust aan tafel
Hierboven las je het al. Als iedereen op de juiste plek zit, kun je gezellig eten. In mijn korte interactieve workshop laat ik je ervaren dat de volgorde aan tafel echt verschil maakt. Het maakt echt uit wie waar zit aan tafel. In de workshop krijg je praktische tips die je meteen al kunt uitproberen in je gezin.
In de workshop is ook ruimte om in te gaan op bijzondere situaties. Hoe zit je bijvoorbeeld in een gezin met veel kinderen, een een-ouder gezin, een samengesteld gezin, een gezin met au-pair, een gezin waar vader vaak na het eten thuiskomt of een gezin waar oma vaak mee-eet?
Welkom bij de workshop!
Eerdere deelnemers aan deze workshop:
– Zo bijzonder om het zelf te ervaren!
– Nooit bij stilgestaan dat de volgorde zo’n verschil maakt. Ik ga het gelijk veranderen thuis!
– Dank voor de tips. Dat het zo simpel kan zijn!
– Ik geloof erin, nu ik het ook lijfelijk heb ervaren.
– Kan ik mijn partner ook sturen naar deze workshop? 😉
– We hebben het thuis meteen aangepast. En het werkt! Het is echt rustiger en gezelliger!
– De sfeer bij ons aan tafel is veel beter geworden. Er is inderdaad meer rust, maar ook meer ruimte voor iedereen.
Overigens, De Telegraaf en Trouw schreven ook over mijn workshop. En EditieNL maakte er op tv dit item over.
Wanneer kun je de workshop doen?
De workshop geef ik met veel plezier op uitnodiging. Dus, krijg je minstens 15 ouders bij elkaar? Misschien je vriendinnengroep of een ouderavond van school? Bel of mail me dan om het verder af te stemmen. Ik ga met graag met jullie aan de slag!
© Miriam van Kreij – 2013.
Annelies heeft drie kinderen. En ze heeft ook twee ongeboren kindjes. Ons contact daarover bracht haar veel. Daarom mag ik haar verhaal in dit artikel delen.
“Ja, we hadden het aanvankelijk over het gedrag van mijn kinderen. Het hield me toen nogal bezig, ik was op zoek naar antwoorden. Toen vroeg je of ik misschien ooit een miskraam had gehad. En of de kinderen hiervan wisten. Toen pas besefte ik, dat mijn laatste miskraam nog geen plekje had gekregen.”
“Het was vier jaar geleden op de wintersportvakantie, dat ik de miskraam heb gekregen. Toen heb ik er in de drukte en hectiek van de vakantie bijna geen aandacht aan besteed. Ik ging gewoon door. Ik heb laatst mijn zwangerschapsdagboek erbij gepakt. Daarin zag ik dat dit kleine kindje op papier ook nog geen plekje had gekregen tussen de verhalen van mijn andere zwangerschappen en een eerdere miskraam.”
“Ik heb een gesprek met de kinderen gehad. Ik vertelde ze dat ik nog twee keer een baby in mijn buik heb gehad. En dat die baby’s niet verder groeiden en zijn doodgegaan. De jongste twee wilden direct een tekening maken waar de twee baby’s op staan. Ontroerend.
Het heeft mij doen beseffen dat ik er eigenlijk nog niet de tijd voor had genomen om dit laatste kindje een plekje te geven. Mijn middelste zei zo mooi: “Oh, dan zijn we dus eigenlijk met zijn zevenen.” En zo is het ook.”
“Ik heb eerder een familieopstelling gedaan met beide kinderen erin. Die opstelling heeft me enorm geholpen in het besef dat ik moeder ben van 5. Daarmee heb ik ze in mijn hart kunnen sluiten. Verder was voor mij belangrijk om mijn verdriet te kunnen uiten. Om het te delen met anderen. En ik heb er in mijn boek over mijn zwangerschappen een stuk over geschreven.
Het delen met de kids maakte het bijna af. Nu wil ik het nog een plek geven, samen met de vader van mijn kinderen. Ik heb al vier jaar een mooie kaart klaarliggen. Ik denk aan een soort ritueel, uitspreken van woorden, kaarsje branden. We hebben het hier vaker over gehad, maar blijven dit nog uitstellen.”
“Voor mij heeft nu ook mijn laatste kindje een plekje gekregen. Niet alleen bij mij, maar ook bij de kinderen.
Ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik het verhaal van de miskramen ook kon delen met de kinderen. Nu zijn de miskramen ook echt een onderdeel van ons gezin worden en niet alleen van ons als ouders.”
“Graag gedaan! Ik hoop dat het vrouwen mag inspireren om met jou aan de slag te gaan. Je werkt met opstellingen, dat is zo krachtig, helend ook.”
Had je ook een miskraam? Was je zwangerschap heel pril of al vergevorderd? is je miskraam kort of wat langer geleden? Je bent welkom voor persoonlijke begeleiding, waarin aandacht is voor dat wat geheeld mag worden. Dat is helend voor jou, en ook voor je eventuele andere kinderen.
© Miriam van Kreij – 2013.